Wat is een infographic?
Wat is een infographic? Deze vraag is bepaald niet makkelijk te beantwoorden! Dat komt omdat infographics zoveel verschillende gedaanten kunnen aannemen. In het algemeen geldt: infographics tonen een bepaald patroon aan de hand van plaatjes, niet van zinnen. Vanuit die optiek is een cirkeldiagram dus een infographic en een staafdiagram ook. Beide geven immers verhoudingen weer (cirkeldiagram) of trends (staafdiagram), al dan niet mooi ingekleurd.
Toch zijn er ontwerpers die juist dit soort diagrammen geen infographics noemen, maar simpelweg grafieken – een lijnenspel zoals je dat bijvoorbeeld ook in wiskundige grafieken vindt. Voor deze ontwerpers is een infographic pas een infographic als de afbeeldingen figuratief zijn, dat wil zeggen: voorwerpen uit de werkelijkheid voorstellen. Bijvoorbeeld: de productie van personenauto’s in de VS per jaar, weergegeven door een enkel autofiguurtje per miljoen eenheden. Als dan voor elk jaar een rijtje autootjes is afgebeeld, kan een lezer direct nagaan wat de trend is: groei of krimp, inclusief de mate daarvan. Deze autofiguurtjes trekken de aandacht. Een zin of paar zinnen over de groei van autoproductie doet dat veel minder en blijft ook minder goed hangen.
Landkaarten worden in het algemeen niet tot infographics gerekend: deze dragen immers geen trend of patroon over, maar een geografisch gebied. Maar hoe zit het dan met een landkaarten waar een land groter wordt afgebeeld naarmate dat land meer auto’s produceert? Dan krijgen de VS en Duitsland een grotere omvang dan hun geografische afmetingen zouden rechtvaardigen. Dat terwijl sommige landen helemaal van de wereldkaart zullen verdwijnen (om er slechts twee te noemen: IJsland en Portugal).
Kortom: de meningen zijn verdeeld over wat nu precies een infographic is en wat niet. In het algemeen geldt als vuistregel: landkaarten en pictogrammen gelden niet als infographics. Een stijgend vliegtuigje dat staat voor de vertrekhal op een luchthaven is zodoende geen infographic. Pictogrammen geven immers geen patroon of trend aan. Cirkel- en staafdiagrammen gelden niet als infographics omdat ontwerpers ze te veel beschouwen als grafiek. Landkaarten zijn niet meer dan geografische weergaven.
In de laatste alinea komt zowel het woord ‘infographics’ als ‘infographic’ voor. Wanneer komt er nu een -s aan te pas en wanneer niet? Ook daarover zijn de meningen verdeeld. In het algemeen geldt echter: een infographic betreft een enkel plaatje, infographics gaan uit van een verzameling plaatjes die dan echter wel hetzelfde onderwerp behandelt.
Het doel van een infographic
Het doel van een infographic is om op een aantrekkelijke manier zo snel mogelijk een bepaalde boodschap in beeld over te brengen. Die boodschap wordt dan gecondenseerd. Dat wil zeggen: de boodschap komt in een enkele keer krachtiger over dan geformuleerd in een zin. Een tekening van een kleine fietser voor landen met weinig fietsen en een grote fietser voor landen met veel fietsen, geeft in één keer het fietsbezit duidelijk weer. Zulke infographics zijn krachtiger dan woorden in zinnen.
Als de boodschap met beeld(en) krachtig overkomt, neemt niet alleen het begrip over de boodschap toe. De boodschap blijft ook langer hangen. Dat komt omdat ons brein van oudsher visueel is ingesteld. Ons brein kan zodoende makkelijker omgaan met afbeeldingen dan met woorden. Bovendien is ons brein ingesteld op patroonherkenning: het verschil tussen een grote en kleine fiets met daaronder weergegeven het aantal fietsen per inwoner (groter of kleiner dan 1), zien we letterlijk in een oogopslag. Beperken we ons echter alleen tot woorden en cijfers, dan moeten we eerst het patroon van grotere en minder grote fietslanden in ons hoofd construeren.
Tot slot: het doel van een infographic is om aandacht te trekken. Plaatjes vallen op, want elk plaatje is toch weer anders, zeker als ze kleurig zijn. Woorden die aan elkaar geregen worden tot zinnen zien er op het eerste gezicht allemaal hetzelfde uit.
De geschiedenis van infographics
Algemeen wordt aangenomen dat de opkomst van infographics iets is van de laatste 25 tot 30 jaar. Computersoftware maakt het immers mogelijk om makkelijk herkenbaar (veel) figuren te tekenen. Denk aan een schematische voorstelling van een boot, vliegtuig of een trein.
Maar de geschiedenis van infographics gaat veel verder terug. Natuurlijk hangt weer alles af van het antwoord op de vraag wat we onder infographics verstaan. De eerste staafdiagram duikt in ieder geval op in 1786.
In 1857 gebruikt de bekende verpleegkundige Florence Nightingale een combinatie van staafdiagram en cirkeldiagram om de Britse koningin Victoria te overtuigen de militaire ziekenhuizen beter in te richten.
In haar infographics ‘avant la lettre’ combineerde ze informatie over het aantal gevallenen en hun doodsoorzaak tijdens de Krimoorlog. De legenda schreef ze nog voluit in zinnen. Dat komt waarschijnlijk omdat lezers met infographics nog niet zo bekend waren en een nadere introductie in uitgeschreven zinnen nodig hadden.
Infographics als vakgebied is opgekomen in de laatste helft van de vorige eeuw, met publicisten als Nigel Holmes (verantwoordelijk voor de infographics in Time Magazine) en Edward Tufte. Zij zijn bekend geworden door hun boeken over de do’s and don’ts van infographics. Deze boeken vonden en vinden gretig aftrek nu kranten en tijdschriften infographics hebben omarmd. Kranten en tijdschriften willen immers de belangstelling van de Internet-generatie vasthouden. De Internet-generatie richt zich met name op beeld en dan met name weer op bewegend beeld. Vandaar dat op het Internet ook dynamische infographics opduiken. Handelsstromen tussen landen kun je door de jaren heen laten groeien of juist laten slinken. Of denk aan de dynamische opzet van de buienradar, in feite ook een infographic.
Voorbeelden van infographics (goed en slecht)
Wat zijn nu goede infographics en wat een minder geslaagde of zelfs slechte? Smaken verschillen, maar een aantal criteria is wel te geven.
- Een infographic moet een duidelijke boodschap aangeven en niet ondersneeuwen in meerdere, niet-gerelateerde, boodschappen;
- Een infographic moet afbeelden wat het wil afbeelden en er geen ‘plaatjes bij betrekken’ louter en alleen omdat plaatjes nu eenmaal meer aandacht trekken dan woorden;
- Een infographic moet geen verzameling zijn van nogal lange alinea’s met daarbij mooie plaatjes: dan is eerder sprake van een paragraaf uit een hoofdstuk van een boek;
- Een infographic moet bij voorkeur meer inhouden dan een cirkel- of staafdiagram: deze diagrammen worden namelijk geassocieerd met saaie statistieken.
Een voorbeeld van goede infographics zijn de infographics over Oost-Europa. Weliswaar komen in de infographics een landkaart en cirkeldiagrammen voor, maar er zijn ook genoeg andere aandacht trekkende onderdelen: grappig gevulde winkelwagentjes, al dan niet met geld gevulde beeldschermen enzovoort.
De boodschap m.b.t. bovenstaande afbeelding van Ecommerce foundation heeft één centraal thema: e-commerce in Oost-Europese landen in het jaar 2015. Alle afbeeldingen zijn aan dat thema gerelateerd. De teksten die de infographics begeleiden zijn kort en krachtig.
Een voorbeeld van slechte infographics zijn de infographics over de ‘Super Bowl’. De afbeeldingen zijn eerder begeleidende foto’s bij nogal lange alinea’s dan iets anders.
De plaatjes – hier uitgesneden foto’s – beelden hoegenaamd geen eigen boodschap uit: ze zijn volkomen afhankelijk van een grote hoeveelheid tekst. Daarnaast is de functie van de centrale foto volstrekt onduidelijk: de teksten gaan namelijk niet over sport, maar over de inname van bepaalde stoffen. Over die inname van stoffen gesproken: de ene keer lijkt een alinea over gezondheid te gaan, dan weer over het verschil tussen vloeibaar en vast voedsel en later weer over het onderscheid tussen water en melk. De boodschap is, kortom, niet eenduidig.
Infographic laten maken door Manualise
Kan Manualise behulpzaam zijn bij het maken van infographics? Jazeker – Manualise beschouwt zich als een grafisch specialist. Dat moge alleen al blijken uit de instructies in de handleidingen die Manualise maakt namens zijn klanten: deze instructies bestaan, als het ook maar even kan, uit afbeeldingen in plaats van geschreven tekst.
De uitspraak “Een plaatje zegt meer dan 1.000 woorden” gaat wat het bedrijf niet alleen op voor effectieve werkinstructies. Het gaat zeker ook op voor infographics. Wie zijn infographic(s) door een externe partij wil laten maken, kan op Manualise rekenen.
